اشتباهات رایج در تعریف تجربه کاربری: یکی از مواردی که خیلی بهمون کمک میکنه که مفهوم Ux رو بهتر درک کنیم اینه که بدونیم اصلا Ux چی نیست. قراره تو این قسمت یه سری موارد رو مطرح کنیم که ممکنه تا حالا فکر میکردیم اونا Ux ان ولی واقعا اینطور نباشه.
Ux یا تجربه کاربری چه چیزی نیست
Ux همون طراحی رابط کاربری یا Ui نیست. ما دو تا اصطلاح داریم رابط کاربری و تجربه کاربری. خیلی از افراد تصور میکنن که طراحی Ux همون طراحی Ui هست در حالی که واقعا اینطور نیست.
Ui یا User Interface به قسمتی از اپلیکیشن اطلاق میشه که کاربر میتونه به واسطه اون با اپلیکیشن تعامل برقرار کنه. مثلا عملکردهای اپلیکیشن رو کنترل کنه و مواردی از این قبیل. اگر محصول یه محصول دیجیتالیه مثلا یه سایت یا اپلیکیشنه، متنها، تصاویر، رنگها ،دکمه ها و مواردی از این قبیل رابط کاربری اون محصول رو تشکیل میدن.
اگه محصول دیجیتالی نیست و کاملا فیزیکیه مثل چرخ گوشت، مواردی مثل دکمه ها و هر چیزی که شما به واسطه اون بتونید عملکرد محصول رو کنترل کنید میشه رابط کاربری اون محصول. در واقع وقتی میگید شما طراح Ux هستید معنیش این نیست که صرفا رابط کاربری یا Ui یک محصول رو طراحی کنید. این یکی از ذهنیت هاییه که توی جامعه طراحی ایرانی خیلی وجود داره. صاحب کسب و کار فکر میکنه که تجربه کاربری یا Ux اینه که فقط بیاد چینش دکمه ها ، رنگها و مواردی از این قبیل رو مشخص بکنه. در حالی که اینها فقط بخشی از Ux هست.
Ux و Ui چه ارتباطی دارن
طراحی Ui بخشی از فرایند طراحی Ux یا تجربه کاربری هست. در واقع Ui زیر مجموعه Ux هست. بدون Ui خوب نمیشه تجربه کاربری خوب ایجاد کرد. یعنی اگه اپلیکیشن شما خوشگل نباشه و از رنگهای خوشگل استفاده نکنید، فونتهای خوانا وخوبی نباشن ، دکمه ها کوچیک باشه و... کاربر احساس و رفتار خوبی نسبت به اپلیکیشن شما نخواهد داشت.
در واقع بخشی از رفتار اپلیکیشن و چگونه استفاده شدن از اون اپلیکیشن توسط کاربر به رابط کاربریش برمیگرده چرا که رابط کاربری جزیی از Ux هست.اگر بخوایم خلاصه حرفای این بخش بگیم به طور خلاصه طراحی Ui بخشی از طراحی Ux هست.
تعریف Ui
طراحی تجربه کاربری فقط برای محصولات دیجیتالی نیست. شاید چون تا حالا مفهوم Ux رو بیشتر در ارتباط با سایتها و اپلیکیشنها شنیدید فکر کرده باشید که این مفهوم فقط برای محصولات دیجیتال کاربرد داره درحالی که اینطور نیست.
اگر به تعریف Ux توجه کنید متوجه میشید Ux دوتا وجه داشت محصول و کاربر. توی تعریف Ux گفتیم که رفتاری که محصول در برابر کاربر داره یا نحوه استفاده از محصول توسط کاربر رو بهش میگیم Ux. این محصول میتونه هر چیزی باشه، ما نیومدیم مشخص کنیم که دقیقا چی باید باشه.
کاربر از هر محصولی که استفاده بکنه با هم یه سری تعامل دارن که این تعامل میشه تجربه کاربری.مثلا بخوایم یه مثال ساده میتونه همین قوطی کنسرو باشه. نسل جدید قوطیهای کنسرو ایزی اپن هستن. توی نسل قدیم قوطیا شما مجبور بودید از درباز کن استفاده کنید و اون قوطی رو باز بکنید. ولی نسل جدید نسبت به نسل قدیم تجربه کاربری بهتری رو ارائه میده چون استفاده از اون برای کاربر آسونتره. بنابراین تعامل کاربر و محصول دلچسب تره و برای کاربر تجربه خوشایندتری رو داره. پس تجربه کاربری فقط مختص وب سایت و اپلیکیشن واین موارد نیست. وقتی شیرآلات اهرمی اومدن ، تنظیم آب گرم و سرد خیلی راحت تر انجام میشه. این میشه دقیقا همین موضوع و فقط برای زیبایی و مدرن تر بودن نیست. بلکه ریشه توی کاربرد اون محصول داره.
طراح تجربه کاربری یک فرایند ثابت نیست
شاید تصور شما اینه که Ux یک فرایند مشخص و ثابت هست. مثل نصب یه نرم افزار که از چند تا مرحله پشت سرهم تشکیل شده، تجربه کاربری هم یه روند مشخصی رو طی میکنه، در حالی که اینطور نیست. طراحی تجربه کاربری یه حوزه وسیع و گسترده اس.بسته به پروژه ای که انجام میدید، نوع انتظاراتی که از اون اپلیکیشن هست، کاربران، ذی نفعان و نوع اپلیکیشنی که قراره طراحی بشه، طراحی تجربه کاربری متفاوته. شما به عنوان یک Ux Designer باید این قدرت تطابق رو داشته باشید که بتونید پروژه های مختلف رو انجام بدید.
پس اینطور نیست که بگیم Ux از یه نقطه شروع شد ، پله بعدی باید این کار رو انجام بدید، پله بعدی این کار و نهایتا برسید به یه نقطه پایانی.
طراحی تجربه کاربری همان کاربرد پذیری نیست
ما راجع به کاربردپذیری قبلا صحبت کردیم. گفتیم که معیاری هست که میزان سهولت استفاده از یه اپلیکیشن رو برای کاربران مشخص میکرد. یکی از مهمترین چیزایی که با Ux اشتباه گرفته میشه همین Usability هست. Ux یعنی کم کردن تعداد فیلدهای فرمها، کوتاه کردن مراحل ثبت نام، در دسترس قرار دادن دکمه ها و اطلاعات مختلف و ...
حتما دیدید که خیلی از افراد خودشونو Ux Designer میدونن و تنها کاری که میکنن هم همینه. ولی در واقع اونا فقط بخشی از فرایند Ux هستن یعنی بحث Usability رو انجام میدن و این در واقع یکی از جنبه های Ux هست. یعنی کاربرد پذیری یه اپلیکیشن بخشی از فرایند Ux هست.
درسته که مبحث Usability خیلی مهمه و توی طراحی Ux خیلی نقش پر رنگی داره و خیلی از افراد اونا رو هم ارز میدونن. ولی واقعا این طوره که مبحث Usability بخشی از فرایند طراحی Ux هست نه خود فرایند Ux. در واقع یکی از پارامترهایه که باعث میشه که رفتار کاربر و محصول نسبت به هم بهتر باشه.
اگر طراحی یه محصول فقط بر اساس عملکرد اون یعنی براساس کاربردپذیری باشه نتیجش جالب نخواهد بود. باید علاوه بر عملکرد به جنبه های دیگه که خواهیم گفت توجه کرد.
طراحی تجربه کاربری فقط به کاربران توجه ندارد
شاید بر اساس ذهنیتی که تا حالا راجع به این مفاهیم ایجاد شده، یا توجه به عنوان Ux Designer که در واقع طراح تجربه کاربری هست، فکر بکنید که طراحی Ux قراره فقط برای کاربران انجام بشه. قراره ما بعنوان طراح Ux فقط برای کاربرا طراحی انجام بدیم در حالی که واقعیت چیزی جز اینه.
شما به عنوان طراح تجربه کاربری باید اپلیکیشن رو بر اساس خواسته های ذی نفعان ومالکان محصول، اهداف بیزینس و کسب و کار و کاربران انجام بدید و فقط به کاربران توجه نکنید. بقای یه محصول برایند تمام این موارد هست،یعنی کاربر، ذی نفعان، مالک محصول و اهداف کسب و کار رو باید در نظر بگیرید. محصولی که فقط نیاز کاربر رو در نظر بگیره و هیچ سودی برای کسب و کار نداشته باشه محکوم به شکسته. محصولی که فقط سود رو در نظر بگیره یعنی بر اساس انتظارات ذی نفعان ساخته بشه بازهم محکوم به شکسته. پس باید توجه داشته باشید که درسته عنوانمون طراحی تجربه کاربری هست ول قرار نیست که فقط برای کاربران بیایم طراحی کنیم بلکه باید موارد مختلف رو در نظر بگیریم.
